Economische ontwikkelingen
50 jaar geleden nog was een baan 'voor het leven' de norm, bezet door een mannelijke kostwinner en aangevuld met ongehuwd vrouwelijk personeel. Met aan de 'onderkant' van de maatschappij een (m/v) leger van ongeschoolde fabrieksarbeiders, dagloners, schoonmakers, ... Vandaag de dag krijgen de nieuwkomers op de arbeidsmarkt flexibele contracten of zij worden ingehuurd als zzp'er.
Eerst door mechanisering en nu door automatisering en robotisering slinkt in hoog tempo de werkgelegenheid van het middenkader. Er vindt een verschuiving plaats van administratie en productie naar beleid, service en zorg, waarbij hogere eisen worden gesteld aan de opleiding. Een leven lang leren [CBS] is de nieuwe norm.
Van werkgeverszijde wordt inmiddels de onbeschermde status van flexwerkers en zzp'ers opgemerkt [AWVN], [ABU]. Het OIBi geeft aan de steeds groter wordende aantallen flexwerkers en zzp'ers een gegarandeerd bestaansminimum en maakt part-time werken mogelijk om zo tijd vrij te krijgen voor scholing en reoriëntatie.
Leren we wel van de geschiedenis? Invoering van machines leidde al eerder tijdens de eerste industriële revolutie tot grote maatschappelijke onrust. Politie en leger werden ingezet om opstanden tegen de nieuwe elite te onderdrukken. Het basisinkomen laat de betrokkenen zélf hun problemen oplossen.
In het begin van de 19e eeuw verzetten in Engeland de zgn. Luddieten zich hevig tegen de invoering van spin-, brei- en weefmachines. De beweging werd in 1813 neergeslagen door massale executies of deportatie naar Australië. [fig.: Wikipedia]
Maatschappelijke ontwikkelingen
50 jaar geleden was de 'verzorgingsstaat' het ideaal, van de wieg tot het graf. Er is een indrukwekkend gebouw opgericht met ondersteunende regelingen voor alle denkbare gevallen die een mens kunnen overkomen: ziekengeld, zorgtoeslag, bijstand, uitkering voor arbeidsongeschiktheid of werkeloosheid, huurtoeslag, kinderbijslag, AOW/AWW, ... En er is ook een oerwoud aan fiscale aftrekregelingen gegroeid. Omdat alleen zij die een bepaalde regeling nodig hebben daarvoor in aanmerking komen, puilen gebouw en oerwoud uit van de controlende ambtenaren. Kom je tussen de wal en het schip te vallen, of blijf je steken tussen het kastje en de muur, dan heb je een deskundige (wel-of-niet betaald) nodig die alle regeltjes kan overzien.
Participatiemaatschappij
De verzorgingsstaat is inmiddels omgebouwd tot een participatie maatschappij. We verwachten dat een deel van de zorg voor ouderen, gehandicapten en zieken wordt gegeven door mantelzorgers. Anders wordt de zorg onbetaalbaar. Familieleden, buurtgenoten en kennissen maken tijd vrij om in te springen als dat nodig is.
De overheid heeft zich de afgelopen tijd financieel teruggetrokken uit het verenigingswezen en de cultuursector. Vrijwilligers zijn ook hier in grote getale ingesprongen om de gaten te vullen. Denk aan zwembaden, sportclubs, muziekscholen, fanfares, theaters, artiesten...
Voor wat, hoort wat. Door de invoering van het OIBi krijgen al die vrijwilligers lucht om hun hulp te geven. Het OIBi maakt, juist als ze een betaalde baan hebben, part-time werken mogelijk.